Dwa dni temu minęła rocznica urodzin, niezwykłej i nietuzinkowej postaci, obecnie bezrefleksyjnie opluwanej.
Stefan Adolf Mossor (1896-1957) – żołnierz generała Józefa Hallera, wojny 1920 roku, generał dywizji Wojska Polskiego, teoretyk sztuki wojennej, twórca jednego z planów wojny obronnej Polski z Niemcami, zastępca szefa Sztabu Generalnego WP (1946–1949), ofiara bermanowszczyzny.
W okresie I wojny światowej walczył z Ukraińcami. Odznaczony Orderem Virtuti Militari. Po odzyskaniu niepodległości służył w Wojsku Polskim. W styczniu 1919 został awansowany na stopień oficerski. Został przydzielony do Polskiej Armii we Francji pod dowództwem generała Józefa Hallera. Podczas wojny polsko-bolszewickiej dowodził 1 szwadronem 4 pułku strzelców konnych.
Uczestnik wojny obronnej 1939 w stopniu podpułkownika dyplomowanego, jako dowódca 6 pułku strzelców konnych im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego w Kresowej Brygadzie Kawalerii. Wzięty do niewoli, osadzony między innymi w Neubrandenburgu.
W lutym 1945 zgłosił się do służby w ludowym Wojsku Polskim. Obejmował kolejno stanowisko zastępcy szefa sztabu 1 Armii WP, potem zastępcy dowódcy 12 Dywizji Piechoty. Z początkiem czerwca 1945 został mianowany pułkownikiem i przeniesiony do Warszawy, gdzie został zastępcą szefa I Oddziału Sztabu Generalnego, a potem przewodniczącym Komisji Weryfikacyjnej Wojska Polskiego. We wrześniu 1945 został szefem gabinetu ministra obrony narodowej, zostając awansowany do stopnia generała brygady.
Był pomysłodawcą Operacji Wisła skierowanej przeciwko bandom UPA jak i całemu ich zapleczu. Dowódca Grupy Operacyjnej „Wisła” liczącej 19 335 żołnierzy, około 700 milicjantów, kilkudziesięciu funkcjonariuszy UB, oddział Służby Ochrony Kolei liczący 874 ludzi, jedna eskadra 10 samolotów Po-2, 1 Douglas, 4 pociągi pancerne 10 drezyn pancernych. W celu odcięcia walczących oddziałów UPA od naturalnego zaplecza jakie gwarantowała mniejszość ukraińska w Polsce, przeprowadzono masowe wysiedlenia ludności cywilnej z Polski południowo-wschodniej (obszary na wschód od Rzeszowa i Lublina) na obszar Pomorza oraz Warmii i Mazur. Operacja była zakończona sukcesem. Rozbito siły UPA w sile 17 sotni i aresztowano 2900 członków OUN. Krytykom operacji „Wisła” zawsze należy przypominać że poprzedzał ją krwawy Wołyń.
13 maja 1950 aresztowany pod fałszywym zarzutem antypaństwowego „spisku w wojsku” (m.in. wraz ze gen. Stanisławem Tatarem i Jerzym Kirchmayerem) Skazany na dożywotnie więzienie i degradację. Kara została zamieniona na 15 lat, by po sześciu latach – 24 kwietnia 1956 ponownie ją rozpatrzono. W efekcie postępowanie zostało umorzone, a generała prawnie zrehabilitowano. Po przemianach polskiego października, w listopadzie 1956 powrócił do służby wojskowej. Niestety, gen. Stefan Adolf Mossor rok później już zmarł.
Łukasz Marcin Jastrzębski
